Anlamlar Arasında Köprü: İngilizce ve Türkçe Arasında Tercümenin Sanatı

Dil, düşüncelerin sözcüklerle buluştuğu, kültürlerin özüyle anlam kazandığı bir ifade aracıdır. Ancak bir dilden diğerine tercüme yapmak, yalnızca sözcüklerin taşınmasından ibaret değildir; bu süreç, farklı dünyaların anlam köprüsü olabilmeyi gerektirir. İngilizce ve Türkçe arasındaki tercüme de, bu köprü kurma sanatının en zorlu ve bir o kadar da çarpıcı örneklerinden biridir. Bu makalede, bu iki dil arasında çeviri yaparken dikkat edilmesi gereken hususları inceleyeceğiz.

---

Dilbilgisel Yapılar Arasında Denge

Türkçe, eklemeli bir dil olarak cümle anlamını ekler yoluyla şekillendirirken, İngilizce analitik bir dildir ve kelime sırası, yardımcı fiiller gibi unsurlarla anlamı vurgular. Bu farklılıklar, tercüme sürecinde yeniden düzenlenmeyi gerektirir.

• Örnek: Türkçe bir cümle: “Kitap okuyorum.” İngilizce: “I am reading a book.” Burada fiil zamanı ve akıcılık dikkatle aktarılmalıdır.

Bağlama Uygun Kelime Seçimi

Her dilde bir kelimenin birden fazla anlamı olabilir; ancak İngilizce’de bu durum çoğu zaman daha belirgindir. Kelimenin anlamını, içinde bulunduğu bağlam belirler. Tercüme sürecinde bağlamı dikkatle analiz etmek şarttır.

• Örnek: “Present” kelimesi, bağlamına göre “hediye”, “var olmak” ya da “şimdiki zaman” anlamlarında kullanılabilir. Doğru anlamı çözmek, metnin özüne sadık kalmanın temelidir.

Fiil Zamanları ve Anlam Kaymaları

İngilizce’deki zaman yapıları, Türkçe’deki karşılıklarından daha çok detay içerir. Present Perfect, Past Perfect gibi karmaşık zamanları Türkçeye aktarırken anlama sadık kalınması ve cümlelerin yeniden yapılandırılması önemlidir.

• Örnek: “I have been working.” Türkçeye, bağlama göre “Çalışıyorum” ya da “Çalışmaktaydım” olarak aktarılabilir.

Kültürel Anlamı Koruma

Her dil, kendine özgü bir kültüre dayalı ifade özellikleri taşır. Bir metni çevirirken, o dilin kültürel kodlarını da taşımak çevirinin başarılı olması için şarttır. Deyimler, atasözleri veya yerel mecazlar, bağlamına uygun şekilde yeniden yorumlanmalıdır.

• Örnek: “It’s raining cats and dogs” deyimi, Türkçede “Bardaktan boşanırcasına yağıyor” olarak çevrilmelidir.

Cümle Dizimi ve Akış

Türkçe’de cümle yapısı eklemeli bir sistem üzerine kurulmuştur ve genellikle özne-nesne-fiil sırası izlenir. Buna karşın, İngilizce’de cümle yapısı özne-fiil-nesne sırasına dayalıdır. Bu farklılık, tercüme sürecinde doğru bir düzene oturtulmalıdır.

• Örnek: “She gave me the book” ifadesi, Türkçede “Bana kitabı verdi” olarak ifade edilir.

Resmi ve Gayri Resmi Üslup Ayrımı

Türkçe’deki “sen” ve “siz” ayrımı, İngilizce’de bulunmaz. Tercüme yaparken, metnin genel tonuna dikkat edilerek uygun hitap şekli belirlenmelidir. Resmi bir metin, okuyucunun da aynı ciddiyeti hissetmesini sağlamalıdır.

Teknik Terimler ve Alan Bilgisi

Hukuk, tıp ya da mühendislik gibi uzmanlık gerektiren alanlarda çeviri yaparken, terminolojiye olan hakimiyet çok önemlidir. Yanlış bir terim, metnin anlamını tamamen değiştirebilir ve yanlış anlamalara yol açabilir.

• Örnek: “Plaintiff”, hukuki bir terim olarak “davacı” anlamına gelir. Bunu genel bir ifadeyle “şikayetçi” olarak çevirmek, bağlamsal anlam kaybı yaratabilir.

Duygusal Ton ve Akıcılık

Metnin duygusal tonu, yazarın niyetiyle uyumlu bir şekilde korunmalıdır. Akıcı bir dil kullanılarak hem okuyucunun dikkatinin dağılması engellenmeli hem de mesaj net bir şekilde aktarılmalıdır. Bu, hem edebi hem de teknik metinlerde çok önemlidir.

Yerel ve Evrensel Kavramları Uyarlama

Bazı kavramların çevirisinde yerel şartlar dikkate alınmalı ve okuyucunun kavrayabileceği bir şekilde uyarlama yapılmalıdır.

• Örnek: “He is 6 feet tall.” ifadesi, Türkçeye “Boyu 1.83 metre.” olarak çevrilmelidir. Bu, hedef dildeki okuyucunun anlaması açısından daha uygundur.

Yaratıcı Metinlerde Sanatsal Denge

Edebi metinler, bir hikaye ya da şiirin özünü, ruhunu aktarmayı gerektirir. Bu tür metinlerde sadece anlamı değil, aynı zamanda hissiyatı ve ritmi de korumak önemlidir. Bu nedenle, şiirsel bir dilden teknik bir dile geçiş yapılırken bile metnin duygusal etkisi korunmalıdır.

• Örnek: İngilizce bir şiirde yer alan “The crimson sun sets over the azure waves” ifadesi, Türkçeye “Kızıl güneş, masmavi dalgaların üzerinde batıyor” şeklinde çevrilebilir. Bu, hem anlamı hem de görselliği korur.

Bağlama Göre Lokalizasyon

Metnin hedef kitlesine uygun hale getirilmesi, başarılı bir çevirinin temel unsurlarından biridir. Çeviri, yalnızca bir metnin birebir aktarımı değil, aynı zamanda o metnin hedef kültüre uygun şekilde yeniden kurgulanmasıdır. Özellikle ticari ve pazarlama metinlerinde bu unsura büyük özen gösterilmelidir.

• Örnek: İngilizce’de bir reklam sloganı olan “Just do it”, Türkçede “Hemen şimdi!” gibi hedef kitlenin anlayacağı ve ilgi duyacağı şekilde çevrilebilir.

İngilizce ve Türkçe arasında yapılan çeviriler, dilin gramer yapısından kültürel kodlarına, duygusal tonundan teknik terminolojisine kadar birçok unsuru dikkate almayı gerektirir. Başarılı bir çeviri, yalnızca bir metni başka bir dile taşımak değil, aynı zamanda o metni yeni bir bağlamda yeniden hayata geçirmektir. Çevirmen, bu süreçte bir sanatçı gibi çalışarak, her iki dilin de zenginliklerini ve inceliklerini harmanlamalıdır. Tercüme, diller arasındaki bu zarif dengeyi sağladığında, gerçek bir köprü görevi görür ve iki farklı dünyayı birbirine bağlar.

Bursa merkezli Almirows Global Tercüme Bürosu olarak, teknik, hukuki, akademik ve edebi dahil her alanda profesyonel tercüme hizmeti sunmaktayız. Uzman ekibimizle, yüksek kalite ve özenle çevirilerinizi gerçekleştiriyoruz.